Boğaziçi’nden KOBİ’lere Yol Gösterecek Dijital Dönüşüm Endeksi: D3A

2015 yılında enformatik alanında stratejik plan hazırlayarak bu alanda öncü adımlardan birini atan Boğaziçi Üniversitesi, 2017 yılında Türkiye’yi endüstri 4.0 teknolojilerini geliştiren, üreten ve satan bir ülke konumuna getirmek için Endüstri 4.0 Platformu ismiyle bir danışma kurulu oluşturarak adımlarını hızlandırmıştı. Boğaziçi’nin bu alandaki çalışmalarının en son ürünü ise 2018 yılında İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA) desteğiyle başladığı proje sonunda geliştirdiği D3A isimli Dijital Dönüşüm Değerlendirme Endeksi oldu.

D3A endeksini geliştiren isimler Boğaziçi Üniversitesi Endüstri 4.0 Platformu Başkanı ve Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Lale Akarun, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Tuna Tuğcu ve Dr. Başak Aydemir, Endüstri Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Ümit Bilge ve Prof. Dr. Necati Aras ve Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Aslı Sencer yer alıyor. Proje ekibinde ayrıca Cemre Selcen koordinatör ve Sedanur Yılmaz da araştırmacı olarak yer alıyor.

8 Temmuz 2020 tarihinde Zoom üzerinden gerçekleşen tanıtım toplantısına katılan Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmed Özkan, Boğaziçi Üniversitesi’nin kuvvetli mühendislik bölümlerinin yanı sıra başarılı yönetim bölümleri sayesinde iş dünyasıyla ilişkileri gelişmiş bir üniversite olduğunu vurguladı: “2015 yılında enformatik alanında hazırlanan stratejik planın ardından kurulan Endüstri 4.0 Platformu, üniversite-sanayi iş birliği çalışmalarına yön gösteren bir platform haline geldi. Bu çalışmaların bir birikimi sonucu ortaya çıkan ve bugün tanıtımı yapılacak D3A endeksleme aracı da KOBİ ölçeğinde uygulanabilecek bir dijital dönüşüm değerlendirme sistemi olarak öne çıkıyor.”

“Günümüzün anahtar kavramları öz yeterlilik ve dijital dönüşüm”

Prof. Dr. Mehmed Özkan’ı ardından konuşan Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır ise, içinde bulunduğumuz süreçte güçlü ekonomilerin bile vatandaşlarına en temel ihtiyaçlarını ulaştırmakta sıkıntılar çektiğine dikkat çekti: “Bugün her ülke üretim ve tedarik modellerini sorgular hale geldi ve öz yeterlilik kavramı öne çıktı. Öne çıkan diğer kavram ise dijital dönüşüm, çünkü bugünlerde dijitalleşme bütün dünyada hayatın devamlığını sağlayan en önemli avantaj.”

“Dijital dönüşümün hızlı olduğu kadar öz kaynaklarımızla gerçekleşmesi de önemli. Boğaziçi’nin yaptığı çalışma bu açıdan çok değerli, çünkü KOBİ’ler üretim, hizmet ve istihdamda büyük bir yer tutuyor ve onların dijital dönüşümde mevcut durumlarını tespit ederek değerlendirmek öz kaynaklarımızın değerlendirilmesi için en önemli koşul. Bu çalışmanın sadece bir literatür çalışması olarak kalmayacağına ve hem ülkemizde hem de dünyada uygulanacağına inanıyorum.”

Türkiye Şartlarına Odaklanan Bir Dijital Dönüşüm Endeksi

Dijital Dönüşüm Endeksi’nin tasarlanma sürecini paylaşan Boğaziçi Üniversitesi Endüstri 4.0 Platformu Prof. Dr. Lale Akarun, endeksin Türkiye şartlarına göre tasarlanması için organizasyon, müşteri, ürün geliştirme, tedarik zinciri ve üretim yönetimi olmak üzere beş boyutu dikkate aldıklarını belirtti: “Odak alan Dudullu Organize Sanayi Bölgesi olmak üzere, dijital dönüşüme aday KOBİ ölçeğinde sanayi şirketlerinin mevcut durum ve ihtiyaçlarını belirledik ve öncelikli alanlarını ortaya çıkardık. Belirlediğimiz beş başlık altında toplam 65 soruyu fabrika gezileri yaparak 100 firmaya sorduk ve radar grafiği ve küme analizi yöntemlerini kullanarak yine beş başlık altında analizler elde ettik.”

“Ürün geliştirme ve müşteri yönetimi gelişime en açık yönler”

Analizler sonucunda elde ettikleri verilerden çarpıcı sonuçlar paylaşan Akarun, çoğu şirketin dijital dönüşüm farkındalığı olsa da buna yönelik bir stratejisi ya da insan kaynağının bu yönde dönüşümüne yönelik bir planı olmadığını vurguladı: “Çoğu şirket tek bir büyük şirkete yönelik ürün geliştiriyor, bazıları ise proje bazlı çalışıyor. Bu nedenle bu şirketlerin esnek bir ürün ağaçları ya da ürün geliştirme fonksiyonlar yok. Global şirketlerin tedarikçisi olanlar üretim yönetiminde ve kalitede gelişkin olsalar da kendi tedarikçilerini aynı yönde geliştirmede yetersizler.”

Yeni Normal: Dijital İnsan

COVID-19 sonrası dönüşüm sürecinde şirketler için uzaktan çalışmanın en az kısmi olarak standart hale geleceğini vurgulayan Prof. Dr. Lale Akarun, bu değişime ayak uydurmak için yapılması gerekenleri de sıraladı: “Şirketler hem BT altyapılarını hem de mavi yakalılar dahil olmak üzere çalışanların dijital becerilerini güçlendirmeli. Artık her çalışanın veri analizi yapabilmesi gerekecek. Müşteri yönetiminde de dijital yöntemler öne çıkıyor, masaya oturup pazarlık yapılan dönem sona eriyor. Bugünkü tedarik zinciri alt üst oldu, bu nedenle yeni kurulacak tedarik zincirinin risklere karşı dayanıklı ve uyarlanabilir olması gerekli.”

“Yeni dünya yeni ihtiyaçlar ve yeni ürünler demek, artık sadece elektronik değil tekstil, gıda gibi sektörlerde bile akıllı ürünler olacak, şirketler bu yönde ürün geliştirme kapasitesine sahip olmalı. En önemlisi de her an veriye ulaşabilen, giyilebilir bilgisayarlar taşıyan yeni insan dijital insan olacak. Bu süreci yakalamak için Türkiye’nin dijital dönüşümüne katkıda bulunmak ve patentimizi lisanslayarak D3A’yı yaygınlaştırmak istiyoruz.”